Η ίδρυση της ΠΕΕΑ

Στις 10 Μαρτίου 1944, όταν ακόμα ο Γερμανός κατακτητής δεν είχε φύγει από την πατρίδα μας, στο ευρυτανικό χωριό Βίνιανη, ορκίστηκε η Κυβέρνηση του Βουνού, η ΠΕΕΑ, η Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, που στηριζόταν στον ΕΛΑΣ, ταχτικό και εφεδρικό.

Η ίδρυση κάλυπτε την απαίτηση του ελληνικού λαού για τη δημιουργία μέσα στη χώρα ενός κεντρικού πολιτικού οργάνου, που να συντονίσει τις προσπάθειες και τον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση και να αναλάβει την υπεύθυνη διοίκηση των ελεύθερων και ελευθερούμενων περιοχών της χώρας. Από το 1942, άρχισε η συστηματική δράση των ανταρτών, μεγάλες περιοχές και ιδίως ο ορεινός όγκος της Πίνδου εκκαθαρίστηκαν. Μέχρι το Μάρτιο του 1944, οι ελεύθερες περιοχές πολλαπλασιάστηκαν. Η ελεύθερη Ελλάδα έφτανε μέχρι έξω από την Αθήνα. Στις απελευθερωμένες περιοχές, άρχισαν να δημιουργούνται και να λειτουργούν οι λαϊκοί δημοκρατικοί θεσμοί της Αυτοδιοίκησης και τηςΔικαιοσύνης. Και αφού έγινε μια πολύ σημαντική πρόοδος σε όλους αυτούς τους τομείς, τον Μάρτιο του 1944, δημιουργείται η Κυβέρνηση του Βουνού (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης). Την ίδια εποχή, υπήρχαν άλλες δύο ελληνικές κυβερνήσεις, η κυβέρνηση της Αθήνας που διόρισαν οι κατακτητές και η κυβέρνηση του Καϊρου που διόρισε ο αυτοεξόριστος βασιλιάς. Πρώτα στελέχη της επιτροπής (ΠΕΕΑ) ήταν οι συνταγματάρχες: Ευριπίδης Μπακιρτζής (πρόεδρος της επιτροπής), Μανόλης Μάντακας, Γιώργης Σιάντος (Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ), Κώστας Γαβριηλίδης (Γραμματέας του Αγροτικού Κόμματος), Ηλίας Τσιριμώκος (Γραμματέας της ΕΛΔ). Τα μέλη της ΠΕΕΑ ορκίστηκαν στη Βίνιανη, παρουσία εκπροσώπων του κλήρου, των ανταρτικών δυνάμεων και του προέδρου της κοινότητας.

Ο όρκος

 

Το πρακτικό της ορκωμοσίας έχει ως εξής: Στην έδρα της ΠΕΕΑ και στο δημοτικό σχολείο, σήμερα 12 Μαρτίου 1944, τα μέλη της επιτροπής Ε. Μπακιρτζής, Μ. Μάντακας, Γ. Σιάντος, Ηλ. Τσιριμώκος, Κ. Γαβριηλίδης έδωσαν μπροστά στον ιερουργούντα κανονικό εφημέριο και στον αιδεσιμότατο αρχιερατικό επίτροπο της Περιφέρειας, σαν εκπρόσωπο του κλήρου, στον στρατηγό Σαράφη, σαν εκπρόσωπο των ανταρτικών δυνάμεων και τον πρόεδρο της κοινότητας της Εδρας της επιτροπής τον ακόλουθο όρκο:

"Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μας από τον ζυγό των κατακτητών, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα".

Η ΠΕΕΑ καθόρισε τους σκοπούς της με την Ιδρυτική Πράξη της 10ης Μαρτίου 1944, η οποία αναφέρεται στον αγώνα για τη συντριβή των κατακτητών, την εθνική απελευθέρωση και κατοχύρωση της ανεξαρτησίας και ακεραιότητας της χώρας και την εθνική αποκατάσταση, με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, σύμφωνα με το Χάρτη του Ατλαντικού και τη Συμφωνία της Τεχεράνης, καθώς και τη Στρατηγική Διαρρύθμιση των Συνόρων μας. Η ΠΕΕΑ, από τη στιγμή της ίδρυσής της - παρά τις πολύπλευρες αντιδράσεις - δεν έπαψε να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να συσσωματώσει όλες τις εθνικές δυνάμεις στον αγώνα για την εθνική λευτεριά και τη λαϊκή κυριαρχία. Αυτό φαίνεται και από τα τηλεγραφήματα (ντοκουμέντα) του προέδρου της επιτροπής Ευριπίδη Μπακιρτζή προς τις κυβερνήσεις Καϊρου (Τσουδερού, Σ. Βενιζέλου και Γ. Παπανδρέου). Επίσης από ένα απόσπασμα από σειρά συνεντεύξεων του στρατηγού στον δημοσιογράφο Μπάμπη Κλάρα (αδελφός του Αρη Βελουχιώτη).  Ε. Μπακιρτζής: "Οι προσπάθειες της ΠΕΕΑ για την πραγματοποίηση της εθνικής ενότητας σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Επειτα από σχετικές συνεννοήσεις, προσφέρθηκαν να ενισχύσουν το έργο μας διαπρεπείς επιστήμονες και διανοούμενοι, όπως οι καθηγητές Α. Σβώλος, Α. Αγγελόπουλος, Π. Κόκκαλης και εκλεκτά στελέχη του Κόμματος των Φιλελευθέρων, όπως ο άλλοτε υπουργός Ν. Ασκούτσης και ο άλλοτε βουλευτής Στ. Χατζήμπεης. Ετσι, η ΠΕΕΑ στις 18 Απριλίου 1944 αποφάσισε τον ανασχηματισμό της, με την είσοδο σ' αυτήν του Σβώλου, του Ασκούτση, του Αγγελόπουλου, του Κόκκαλη και του Χατζήμπεη.

Επίσης, η Δημοκρατική Ενωση δέχτηκε να ενισχύσει το έργο μας και έστειλε σαν αντιπροσώπους της και συνδέσμους της με την ΠΕΕΑ την Εκτελεστική της Επιτροπή. Ετσι, η ΠΕΕΑ απόκτησε μια πλατύτερη πολιτική βάση και προχώρησε σημαντικά στο δρόμο για την εθνική ενότητα".

Η ΠΕΕΑ οργάνωσε και διεξήγαγε με επιτυχία εκλογές, όχι μόνο στις ελεύθερες περιοχές, αλλά και σε κατεχόμενες και στην Αθήνα για το Εθνικό Συμβούλιο (Βουλή), που αποτελούνταν από αντιπροσώπους του λαού εκλεγμένους. Το συμβούλιο αυτό θα έκρινε όλες τις ενέργειες της επιτροπής και θα αποφάσιζε για την παραπέρα σύνθεσή της και τον τρόπο της λειτουργίας και της δράσης της. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκλογές που έγιναν για την επικύρωση όλων των μελών του Εθνικού Συμβουλίου ψήφισαν και οι γυναίκες ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ και, μάλιστα, η συμμετοχή τους ήταν σε πολλές περιοχές υψηλότερη των ανδρών.

Μνήμες ιστορικές, που πρέπει να μένουν ανεξίτηλες, να λάμπουν μέσα στο χρόνο, να τις γνωρίζουν όλοι οι Ελληνες πατριώτες και ειδικά η νεολαία μας και να αντλούν παραδείγματα θάρρους και αξιοπρέπειας.

Λιλίκα ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ - ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Via