Το μαθητικό κίνημα την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά & της Κατοχής (1936-1944)

Την περίοδο της φασιστικής δικτατορίας του Μεταξά και της γερμανοϊταλικής Κατοχής η μαθητική νεολαία, με μπροστάρηδες τα μέλη της ΟΚΝΕ και αργότερα της ΕΠΟΝ έγραψε μοναδικές σελίδες ηρωικών αγώνων. Αναπτύχθηκε ένα κίνημα μαζικό, οργανωμένο, ζωντανό, που με συλλογική αγωνιστική δράση και αλληλεγγύη στάθηκε όρθιο, παρά τις δυσκολίες και τον αρνητικό συσχετισμό, παρά το καθεστώς παρανομίας, τους διωγμούς και τα χτυπήματα. Αυτά ακριβώς τα διδάγματα και την ιστορική πείρα θα προσπαθήσουμε να “φωτίσουμε” σ’ αυτές τις σελίδες. Γιατί η ιστορία του μαθητικού κινήματος εκείνης της περιόδου, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία εκατοντάδων χιλιάδων νέων, η πρωτοτυπία και η πολυμορφία στον αγώνα τους, εκτός από τεράστια παρακαταθήκη, αποτελούν παράδειγμα και πηγή έμπνευσης.

ΟΚΝΕ: “Σχολείο” ηρωισμού και αγώνα

Πριν αναφερθούμε στους αγώνες, την οργάνωση, τη ζωή και τη δράση των μαθητών εκείνης της περιόδου (1936-1944), αξίζει να κάνουμε ένα φλας μπακ και να πάμε 14 χρόνια πριν την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά, δηλαδή στο 1922. Τον Νοέμβρη του 1922 λοιπόν, πραγματοποιείται ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία του επαναστατικού νεολαιίστικου κινήματος στην Ελλάδα. Ιδρύεται η ηρωική ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας), που βάζει τη σφραγίδα της στη συγκρότηση και την ανάπτυξη του νεολαιίστικου κινήματος στη χώρα μας.

Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της πρωτοστατεί στην οργάνωση της πάλης της νεολαίας για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της στη δουλειά, τη μόρφωση και τη ζωή. Στα χρόνια 1935 και 1936, παρουσιάζει μια αλματώδη ανάπτυξη, ενώ παράλληλα αρχίζουν να “φουντώνουν” οι αγώνες του λαού και της νεολαίας γύρω από προβλήματα επιβίωσης, σπουδών, αλλά και για ζητήματα που έχουν σχέση με τον πολιτισμό και τον αθλητισμό. Μάλιστα, αξίζει να σημειώσουμε ότι την περίοδο εκείνη, με γέφυρα τους μαθητές των τεχνικών σχολών που δούλευαν ταυτόχρονα και σε εργοστάσια, δημιουργήθηκαν οι βάσεις σ’ αυτές τις σχολές και σ’ άλλους εργατικούς χώρους ώστε να δυναμώσουν οι διεκδικητικοί αγώνες, να πάρει σάρκα και οστά η οργάνωση κινήματος.

Οι μαθητές στον αντιδικτατορικό αγώνα

Στις 4 Αυγούστου του 1936 εγκαθιδρύεται η δικτατορία του Μεταξά. Απ’ την πρώτη κιόλας νύχτα, η 4^η Αυγούστου στράφηκε ενάντια στο λαό και το κίνημά του, και φυσικά ενάντια στην πρωτοπορία του, το ΚΚΕ και την ΟΚΝΕ, εγκαθιδρύοντας ένα κράτος άγριας ταξικής βίας, αστυνομοκρατίας και χαφιεδισμού, βασανιστηρίων, φυλακών και εξοριών.

Στο στόχαστρο της 4^ης Αυγούστου μπήκε ιδιαίτερα η νεολαία. Η τότε κυβέρνηση του δικτάτορα Ι. Μεταξά, αντιγράφοντας τις μεθόδους του Χίτλερ, ιδρύει την “Εθνική Οργάνωση Νεολαίας” (ΕΟΝ) για να “διαπαιδαγωγήσει” φασιστικά την ελληνική νεολαία, να καλλιεργήσει την υποταγή στη βαρβαρότητα, στους ξένους και ντόπιους τυράννους. Είναι χαρακτηριστικό πως, την ώρα που το καθεστώς ξόδευε εκατομμύρια για τα κουστουμάκια, τις φιέστες και τους μισθούς των στελεχών της ΕΟΝ, αύξησε τα διάφορα δίδακτρα και χαράτσια στην εκπαίδευση, ενώ αυξανόταν κάθε χρόνο ο αριθμός των παιδιών που εγκατέλειπαν την εκπαίδευση, περιορίστηκε ο αριθμός των εισακτέων στα ανώτατα ιδρύματα, μειώθηκαν τα κονδύλια για την Παιδεία.

Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση, η συμβολή της ΟΚΝΕ στο αντιδικτατορικό κίνημα, στο σκληρό, αλλά δίκαιο αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4^ης Αυγούστου ολοένα και μεγάλωνε, γινόταν πιο αποφασιστική, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στον αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση, τη φτώχεια και την αδικία. Οι Οργανώσεις της ΟΚΝΕ, με τον παράνομο Τύπο τους και με τη γεμάτη ηρωισμό και αυτοθυσία δράση τους, συνέβαλλαν στη διαφώτιση του λαού και των νέων. Ξεσκέπαζαν καθημερινά τη δημαγωγία της δικτατορίας και έδειχναν στους νέους το δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο παράνομος Τύπος των νέων αριθμούσε πολλά έντυπα, ένα απ’ τα οποία ήταν και η “Μαθητική Φωνή”, από τη μαθητική ομάδα της ΟΚΝΕ, που συνέβαλε αποφασιστικά στην ενημέρωση και οργάνωση του μαθητικού κινήματος.

Οι μαθητές στην πρώτη γραμμή της αντίστασης

Μετά την κήρυξη του πολέμου και ιδιαίτερα από το 1941 που πολλοί κομμουνιστές κατάφεραν να αποδράσουν από τις εξορίες και τις φυλακές και άρχισε η ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ, οι νέοι κομμουνιστές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην οργάνωση της μαθητικής νεολαίας. Τα πρώτα δείγματα του ξεσηκωμού, που θα έπαιρναν γρήγορα το δρόμο της οργανωμένης πάλης δεν άργησαν να φανούν… Αυτό το κατάλαβε πολύ καλά ο πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός, Γ. Τσολάκογλου, ο οποίος στο πρώτο του διάγγελμα συνιστούσε «πειθαρχίαν και υπακοήν εις τας διαταγάς των αρχών», ενώ παρότρυνε τη νεολαία «να εγκαταλείψη την πολιτικήν και να αφοσιωθή στο ποδόσφαιρόν της» (Εφημ. “Βραδυνή”, “Ακρόπολις” της 31.5.1941).

Ήδη από το Φθινόπωρο του 1941 αρχίζει μια πρώτη προσπάθεια να οργανωθεί η μαθητική πάλη και να αναπτυχθούν αγώνες. Χαρακτηριστικά είναι όσα αναφέρει ο Δ. Σέρβος στο βιβλίο του “Που λες… στον Πειραιά”: «Στις 15 Σεπτέμβρη 1941 πραγματοποιείται ανοιχτή καθολική μαθητική διαμαρτυρία και αποχή απ’ τα μαθήματα με πρωτοβουλία της Κεντρικής Μαθητικής Επιτροπής Πειραιά. Αιτία της διαμαρτυρίας ήταν η περικοπή της μερίδας του ψωμιού απ’ τις Ιταλικές Αρχές κατοχής και η παρασκευή ψωμιού από σκουπόσπορο. Να σημειωθεί ότι η Κεντρική Μαθητική Επιτροπή με υπεύθυνη την Αλεξάντρα (Άννα) αδελφή του Μιχάλη Μυριαγκού, ήταν νομιμοφανής οργάνωση, καθοδηγείτο απ’ την ΟΚΝΕ και είχε επιτροπές σε όλα τα Γυμνάσια του Πειραιά» (σ.σ. εκείνη την περίοδο το Γυμνάσιο ήταν εξατάξιο και περιλάμβανε και τις σχολικές τάξεις του σημερινού Λυκείου).

Με την ίδρυση του ΕΑΜ Νέων (ΕΑΜΝ), μετά από πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, το Φλεβάρη του 1942 ιδρύεται επιτροπή μαθητών από ΟΚΝίτες και άλλους αγωνιστές μαθητές και αρχίζει η δράση με στόχο να ανοίξουν τα σχολεία που οι κατακτητές τα είχαν μετατρέψει σε αχούρια, στρατώνες και φυλακές και να εξασφαλιστεί συσσίτιο στους μαθητές για να μην πεθάνουν από την πείνα.

«… Είναι ο πρώτος τραγικός χειμώνας της φασιστικής κατοχής. Τα μαθήματα στο Γυμνάσιο έχουν ατονήσει. Η πείνα θερίζει τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τα παιδιά. Τον πρώτο χειμώνα της κατοχής 1941-1942, πριν δηλαδή απλωθούν για καλά στις πόλεις οι οργανώσεις του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ κι αρχίσει η οργανωμένη πάλη για την επιβίωση του λαού μας, πεθαίνουν 300.000 άνθρωποι από την πείνα.

Το σχολείο αρχίζει ν’ αδειάζει. Γενικά η εκπαίδευση σμπαραλιάζει κυριολεκτικά. Έτσι, αν το σχολικό έτος 1940-41 τέλειωσε μέσα σε τρεις μήνες, η επόμενη σχολική χρονιά 1941-42 κράτησε μόλις είκοσι μέρες. Τότε είναι, που βρίσκουμε και το δρόμο μας. Στις 5 Φλεβάρη του 1942 ιδρύεται το ΕΑΜ Νέων, που αρχίζει να αγκαλιάζει και τους μαθητές.

Συστήθηκε αμέσως η πρώτη επιτροπή για τα μαθητικά συσσίτια και άρχισε η οργανωμένη δουλειά. Στο Γυμνάσιο ρίχτηκαν οι πρώτες προκηρύξεις του ΕΑΜ Νέων, που έκαναν γνωστή την απόφαση της ολομέλειας της ΚΕ του, που ανάμεσα στ’ άλλα έδινε κατεύθυνση να παλέψουμε για:

- 100 δράμια ψωμί τη μέρα,

- 8 δράμια λάδι,

- για ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης,

- για την προστασία των παιδιών,

- για την οργάνωση της ψυχαγωγίας και αλληλεγγύης ανάμεσα στους νέους» (Δ. Σέρβος, “Που λες… στον Πειραιά”).

Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων, δημιουργούνται μαθητικές επιτροπές σε σχολεία και μια συντονιστική παμμαθητική επιτροπή, φτιάχνονται υπομνήματα, μαζεύονται υπογραφές γονέων, γίνονται παραστάσεις στο ψευτοϋπουργείο της κατοχικής κυβέρνησης και τελικά προκύπτει αποτέλεσμα. Το Μάρτη του ‘42 ανακοινώνεται το άνοιγμα των σχολείων και επιτυγχάνεται ένα υποτυπώδες συσσίτιο. Η συνέχεια είναι εντυπωσιακή.

Στις 25 Μαρτίου 1942, μέσα στην Κατοχή και διακινδυνεύοντας ακόμα και τη ζωή τους, 100 μαθητές στην Αθήνα διαδηλώνουν με την ευκαιρία της εθνικής επετείου. Πρόκειται για την πρώτη μαθητική κινητοποίηση. Η ανάπτυξη των οργανώσεων του ΕΑΜΝ στους μαθητές, γίνεται ραγδαία. Τον Απρίλη του 1942 οι μαθήτριες συγκροτούν την κοριτσίστικη οργάνωση “Λεύτερη Νέα” που συμμετέχει στη μαθητική επιτροπή του ΕΑΜΝ. Το καλοκαίρι οι οργανωμένοι μαθητές στο ΕΑΜΝ ανέρχονται στους 500 και τον Οκτώβρη του ‘42 στους 900. Οι φασιστικές οργανώσεις ξεσκεπάζονται και απομονώνονται.

Τον Ιούλη του ‘42 οι μαθητές με την καθοδήγηση του ΕΑΜΝ θα προχωρήσουν σε μαζικές κινητοποιήσεις μπροστά στο υπουργείο Οικονομικών, στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού και της Κεντρικής Επιτροπής Συσσιτίων για να μην κοπεί το μαθητικό συσσίτιο. «Ποιος μπορεί να ξεχάσει την οργανωμένη από τη μαθητική οργάνωση μεγάλη διαδήλωση των παιδιών της Αθήνας του 1942 που χτυπούσαν με τα παλαμάκια τις άδειες καραβάνες τους (σ.σ. σκεύος που χρησιμοποιούνταν στα συσσίτια) και φώναζαν ρυθμικά: Πει – νά – με, σκορπίζοντας σ’ όλους ρίγη συγκίνησης, μα και αγανάκτησης…» (Θ. Λιακόπουλου, «Τα επονίτικα νιάτα της Εθνικής Αντίστασης», εκδ. Οδηγητής). Κι όταν τα σχολεία θα ξανανοίξουν, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, ένας νέος κύκλος αγωνιστικών κινητοποιήσεων θα ξεδιπλωθεί με κορυφαία την αποχή από τα μαθήματα τη μέρα της επετείου του ΟΧΙ, στις 28 Οκτωβρίου 1942. Υπολογίζεται ότι πάνω από 6.000 μαθητές και μαθήτριες της Αθήνας και του Πειραιά πήραν μέρος στις μεγαλειώδεις εκδηλώσεις γιορτάζοντας στις συνθήκες της κατοχής το ΟΧΙ του ελληνικού λαού στο φασισμό.

Το Νοέμβρη του 1942, με υπόδειξη της ΚΕ του ΕΑΜΝ, το ΕΑΜΝ μαθητών θα πάρει το όνομα “Ενιαία Μαθητική Νεολαία”. Το Δεκέμβρη θα ξεσπάσουν νέες μαθητικές κινητοποιήσεις και λίγο αργότερα, στις 23 Φλεβάρη του ‘43, θα ιδρυθεί η ΕΠΟΝ που θα πάρει αμέσως το βάφτισμα του πυρός πρωτοστατώντας στον αγώνα του ελληνικού λαού και της νεολαίας. Σε κείνο τον αγώνα οι μαθητές ΕΠΟΝίτες γράψανε μοναδικές σελίδες δόξας.

ΕΠΟΝ: ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα

Μια μέρα πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ, στις 22 Φλεβάρη του 1943, οι μαθητές κήρυξαν απεργία, αποχή δηλαδή από τα σχολεία, με αίτημα να μην επιστρατευτούν οι γονείς και τ’ αδέλφια τους από τις δυνάμεις κατοχής που επιδίωκαν -με κάθε μέσο- να εξασφαλίσουν εργατικά χέρια για τα εργοστάσιά τους στη Γερμανία και να ενισχύσουν με στρατιώτες το μέτωπο κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Η αποχή των μαθητών πέτυχε 100% και συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες. Το κατοχικό υπουργείο Παιδείας, βλέποντας ότι δεν μπορεί με κανένα μέτρο (απειλές, τρομοκρατία κλπ.) να κάμψει τους μαθητές, αποφάσισε να κλείσει τα σχολεία “επ’ αόριστον”. Οι μαθητές απαντούν με μαζική συμμετοχή στις διαδηλώσεις του λαού και στις 25 Φλεβάρη θα έχουν τον πρώτο τους νεκρό που έπεσε από τις σφαίρες του κατακτητή, τον ΕΠΟΝίτη μαθητή του 5^ου Γυμνασίου Αθηνών, Γιάννη Δρακόπουλο. Την επομένη έγιναν διαδηλώσεις μαθητών που καταδίκαζαν τη δολοφονία, το φασισμό και τα σχέδια για επιστράτευση, ενώ οι ΕΠΟΝίτισσες μαθήτριες πήγαν συντεταγμένες στο σπίτι του νεκρού συντρόφου τους, στην οδό Ερεσού, την οποία και μετονόμασαν σε οδό Γιάννη Δρακόπουλου. Οι μαθητικές κινητοποιήσεις κατά της φασιστικής επιστράτευσης θα κορυφωθούν με την τεράστια διαδήλωση στις 5 Μάρτη του 1943. Μια κινητοποίηση που έφερε τη νίκη, αφού ο εχθρός εγκατέλειψε τα σχέδιά του για επιστράτευση και μέχρι το τέλος της κατοχής δεν επιχείρησε να τα επαναφέρει.

«…Εμείς οι μαθητές είχαμε αναλάβει να ενημερώσουμε τον κόσμο. Βγάζαμε συνεργεία για συνθήματα στους τοίχους, ρίχναμε προκηρύξεις στις πόρτες των σπιτιών, βγάζαμε “χωνί”. Η κινητοποίηση του κόσμου ήταν κάτι το ανεπανάληπτο. Οι διαδηλωτές στην Αθήνα κατέλαβαν το Υπουργείο Εργασίας -υπουργός ήταν ο Καλύβας- και κατάστρεψαν του καταλόγους επιστράτευσης. Για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης, που προόριζε τους Έλληνες από 16 μέχρι 45 χρόνων για εργάτες στις Γερμανικές Πολεμικές Βιομηχανίες, σκοτώθηκαν 18 νέοι και τραυματίστηκαν 130 στην Αθήνα. Επίσης, σκοτώθηκε μια κοπέλα και τραυματίστηκαν 30 στον Πειραιά. Το γεγονός δείχνει ότι η οργανωμένη πάλη, που καθοδηγούσε το ΚΚΕ και το ΕΑΜ ματαίωσε την πολιτική επιστράτευση…» (Δ. Σέρβος, «Που λες… στον Πειραιά»).

Όμως, η μαθητική νεολαία με την καθοδήγηση της ΕΠΟΝ, εκτός από τη μάχη που έδινε κατά της πείνας, εκτός από τις διαδηλώσεις που συμμετείχε, εκτός από τη μάχη που έδινε ενάντια στους ξένους και ντόπιους εκμεταλλευτές, επιτέλεσε και ένα επιπλέον έργο, που παραμένει φωτεινός σηματοδότης μέχρι και σήμερα. Πρόκειται για μια γιγάντια εκπολιτιστική δραστηριότητα. Σχολεία και σχολές. Θέατρο και διασκέδαση. Διάδοση του αθλητισμού και των αθλητικών ιδεωδών σε συνδυασμό με τη μάχη κατά των ναρκωτικών. Πρωτοφανής εκδοτική δραστηριότητα. Συνολικά συνέβαλε στο να φτιαχτεί ένας νέος τύπος ανθρώπου, να διαπαιδαγωγηθεί η νεολαία έτσι ώστε να λέει “εμείς” και όχι “εγώ”.

Μέσα απ’ τα μάτια των “πρωταγωνιστών”…

Τραγουδάμε και πολεμάμε…

«… Αργότερα και λίγο πριν την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, η αίθουσα του κέντρου Κανακάκη έγινε πολιτιστική Λέσχη της ΕΠΟΝ. Ίδιες Λέσχες είχαν δημιουργηθεί σχεδόν σ’ όλες τις συνοικίες του Πειραιά, καθώς και στα εργοστάσια της Δραπετσώνας, στα καπνεργοστάσια, στα μηχανουργία των ΣΕΚ και ΣΠΑΠ και στα υφαντουργεία.

Στη Λέσχη ΕΠΟΝ Καστέλλας οργανώσαμε βιβλιοθήκη, εγκαταστήσαμε τραπέζι του πινγκ-πονγκ, σκάκι και ντρίλλια. Φτιάξαμε και γωνιά για τ’ αετόπουλα. Για πρώτη φορά τα μικρά παιδιά της συνοικίας μας είδαν κουκλοθέατρο…».

Δημήτρης Σέρβος, “Που λες… στον Πειραιά (ντοκουμέντα & αναμνήσεις)”

Άκης Μπάτζιος

«Όταν έσπασε το μέτωπο του στρατού μας ενάντια στους ιταλογερμανούς εισβολείς και οι ξένοι καταχτητές άρχισαν να μπαίνουν στις πόλεις και τα χωριά μας, ο Άκης Μπάτζιος ήταν μαθητής γυμνασίου -δεν είχε καλά συμπληρώσει τα 16 του χρόνια. Έβλεπε με μεγάλο πόνο και αγανάχτηση να σέρνουν τους πατριώτες στις φυλακές, να τους βασανίζουν, να κλέβουν την περιουσία του λαού. Έβλεπε τα παιδάκια να γυρίζουν και να ζητιανεύουν στους δρόμους και σπάραζε η καρδιά του. Ο Άκης Μπάτζιος είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Λάρισα σ’ ένα φτωχό αγωνιστικό περιβάλλον. Απ’ την οικογένειά του μάθαινε, πως στον κόσμο υπάρχουν δούλοι και αφέντες, ότι μια χούφτα πλουτοκράτες καταπιέζουν και αποστραγγίζουν τον ιδρώτα του λαού μας, κι ότι ο λαός μας αντιστέκεται σ’ αυτή την αδικία. Ο Άκης Μπάτζιος μάθαινε να μισεί τους βάρβαρους αυτούς καταπιεστές, να μισεί τη σκλαβιά και την αδικία και να αγαπάει τον αγώνα της λευτεριάς και του δίκιου. Ο Άκης Μπάτζιος μάθαινε ότι πρωταγωνιστής στον αγώνα του λαού μας είναι το ηρωικό ΚΚΕ, ότι στο Βορά υπάρχει μια μεγάλη χώρα, η Σοβιετική Ένωση, που οι λαοί της αποτίναξαν το ζυγό της σκλαβιάς και ζουν λεύτεροι κι ευτυχισμένοι. Μ’ ένα θανάσιμο μίσος για τους εχθρούς του λαού και μ’ έναν ακράτητο φλογερό πόθο για μια καινούργια σοσιαλιστική ζωή, σαν και κείνη της Σοβιετικής Ένωσης, διαμορφωνόταν ο νεαρός Μπάτζιος.

Όμως τώρα, κοντά στους ντόπιους φασίστες καταχτητές, έβλεπε να πατούν τη χώρα μας και οι γερμανοϊταλοί. Οι ατιμίες τους, τα βασανιστήρια, οι σκοτωμοί, τον εξοργίζουν. Εκείνη την περίοδο η νεολαία της Λάρισας άρχιζε να οργανώνει κιόλας την αντίστασή της πρώτα μέσα από τις γραμμές της ΟΚΝΕ κι ύστερα από την εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση “Θεσσαλικός Ιερός Λόχος” (ΘΙΛ). Ο Άκης στα 1942 γίνεται μέλος του “ΘΙΛ”. Έτσι αρχίζει η επαναστατική του δράση.

Μια μέρα ο γυμνασιάρχης, όργανο των χιτλερικών, είπε στους μαθητές. –«Κάθε μαθητής πρέπει να φέρει από 5 οκάδες σιτάρι για να πάρει το απολυτήριο…»

Ο Άκης αγανάχτησε. Αυτό ήταν σωστός εκβιασμός! Παρ’ όλο που υπήρχε κίνδυνος να τον παραδώσει ο γυμνασιάρχης στην ιταλική ασφάλεια, αψηφώντας τους κινδύνους συγκροτεί μια επιτροπή από δραστήριους μαθητές και μια και δυο πηγαίνουν στο γραφείο του γυμνασιάρχη.

«Εμείς είμαστε φτωχόπαιδα», είπαν. «Δεν έχουμε να δώσουμε σιτάρι για τα απολυτήρια». Το παράδειγμά τους το ακολούθησαν κι άλλοι μαθητές κι έτσι, μπροστά στις διαμαρτυρίες τους ο γυμνασιάρχης αναγκάστηκε να ακυρώσει την απόφαση αυτή.

Ο Άκης Μπάτζιος ήταν πολύ μελετηρός μαθητής. Με δίψα έσκυβε πάνω από τα βιβλία. Παρ’ όλες τις οικονομικές δυσκολίες του σπιτιού του, παρ’ όλα τα εμπόδια που έβαζαν οι καταχτητές, ο Άκης ποτέ δε σκέφτηκε να εγκαταλείψει το γυμνάσιο. Διψούσε για μόρφωση. Έτσι το απολυτήριο το πήρε με άριστα.

Ο Άκης Μπάτζιος δεν ήταν μόνο άριστος μαθητής. Ήταν και δραστήριος αγωνιστής της λευτεριάς. Στο γυμνάσιο άρχισε την αγωνιστική του δράση σαν απλό μέλος του “ΘΙΛ”. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ, γίνεται γραμματέας της τάξης του. Οργανώνει τους συμμαθητές του, μπαίνει επικεφαλής στους αγώνες τους για συσσίτια και δωρεάν βιβλία, τους μοιράζει παράνομα έντυπα. Ύστερα από λίγο με τη δράση του αυτή, αναδείχνεται γραμματέας σε μια συνοικία. Βγαίνει μαζί με άλλους επονίτες τις νύχτες και γράφουν συνθήματα στους τοίχους. Γράφει και μοιράζει τρικ και προκηρύξεις. Είναι πρώτος και καλύτερος σ’ όλες τις εκδηλώσεις. Από γραμματέας τμήματος γίνεται μέλος του Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Λάρισας. Οργανώνει ένοπλες ομάδες στις συνοικίες. Μπαίνει επικεφαλής στους απεργιακούς αγώνες. Η απελευθέρωση της Λάρισας τον βρίσκει γραμματέα της ΕΠΟΝ πόλης. (…)

Ύστερα από τη δολοφονία του Άκη η παράνομη εφημερίδα “Αλήθεια” της ΚΟ Λάρισας του ΚΚΕ, καλούσε τους κομμουνιστές, τους επονίτες, τους λαϊκούς αγωνιστές, να παραδειγματιστούν από τη θαρραλέα στάση του επονίτη Άκη, να δυναμώσουν την πάλη τους για τη λευτεριά, εμψυχωμένοι απ’ την ηρωική στάση του στην ασφάλεια. Τα τελευταία λόγια του Άκη ήταν: «Πέστε στους συναγωνιστές να συνεχίσουν…». Είναι μια παραγγελία που βγαίνει από χιλιάδες στόματα αγωνιστών που έπεσαν στον αγώνα. Των αγωνιστών που μην έχοντας άλλο τίποτα να δώσουν στο Λαό, στο κίνημα, δίνουν σεμνά, αθόρυβα και τη ζωή τους. Και μας παραγγέλνουν να συνεχίσουμε…» 

Από την έκδοση “Μορφές Ηρώων”, αντίτυπο της οποίας φυλάσσεται στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ

Via